بلوار نلسون ماندلا یکی از خیابان‌های شناخته شده شمال تهران است. این خیابان در میان مردم بیشتر با نام خیابان جردن شناخته می‌شود.
خیابان جردن، یکی از بهترین و لوکس‌ترین مناطق تهران است و بیشتر ساکنان شهر با نام آن آشنا هستند. این خیابان در دنیا به عنوان قلب تجاری ایران شناخته می شود. اکثر شرکت های بزرگ و معتبر ایران در این خیابان فعالیت می نمایند.
همچنین خیابان جـردن پر است از فروشگاه‌هایی که برندهای معروف جهان را در خود جای داده‌اند و رستوران‌هایی که هزینه یک وعده غذا در آن‌ها با حقوق یک هفته برخی از ساکنان تهران برابر است. این خیابان، بورس ماشین‌های مدل بالا هم هست. زمانی کورس گذاشتن در آن معروف بود اما حالا آنقدر شلوغ است که کسی نمی‌تواند در آن کورس بگذارد.
خیابان “جردن” واقع در منطقه ۳ تهران، یکی از خیابان‌های قدیمی است که بسیاری از مراکز تجاری و اداری را در خود جای داده است. این خیابان از جایی بالاتر از بزرگراه مدرس آغاز می‌شود و تا میدان آرژانتین ادامه می‌یابد. یکی از ویژگی‌های جالب این خیابان، وجود بیش از ۱۵ سفارتخانه از کشورهای مختلف است. این سفارتخانه‌ها شامل کشورهایی مانند اوروگوئه، یونان، مکزیک، ونزوئلا، سوریه، بحرین، ایتالیا، سری‌لانکا، فیلیپین، کنیا، سودان، لهستان و نیجریه است.
وقتی نام خیابان جردن را می شنوید، ممکن است این سوال در ذهن شما ایجاد شود که دلیل نامگذاری این خیابان چه بوده است؟
با تحقیقات بیشتر و مطالعه تاریخی، می توانیم به پاسخی قطعی برسیم. اما چیزی که می‌توان گفت این است که هر نامی که به یک خیابان داده می‌شود، دارای یک داستان و یک تاریخ است که می‌تواند به اطلاعات فرهنگی و تاریخی ما کمک کند.
در این مقاله از املاک آینده دلیل نامگذاری خیابان جـردن را بررسی می کنیم.
نام خیابان جـردن تهران به افتخار دکتر ساموئل مارتین جردن، بنیانگذار و سازنده کالج آمریکایی تهران (که بعدها به دبیرستان البرز تغییر نام داد) انتخاب شده است.
زندگینامه و دستاوردهای دکتر ساموئل مارتین جردن ( Samuel M. Jordan)
دکتر ساموئل مارتین جردن ( Samuel M. Jordan) سال ۱۸۷۱ میلادی در نزدیکی شهر یورک در پنسیلوانیا آمریکا متولد شد. پس از اتمام تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال ۱۸۹۵ میلادی از کالج لافایت درجه B. A (لیسانس) گرفت. در سال ۱۸۹۸ درجه استادی علوم الهی (ام. ا) از دانشگاه پرینستون را دریافت کرد. در سال ۱۹۱۶ میلادی کالج لافایت او را با درجه D. D (دکتر در حکمت و فلسفه) شناخت و در نهایت سال ۱۹۳۵ میلادی، او مدرک دکترای حقوق را از کالج واشنگتن و جفرسون دریافت کرد.
دکتر ساموئل جردن در سال ۱۸۹۸میلادی (۱۲۷۸خورشیدی) به ایران آمد و یک سال بعد، ریاست کالج آمریکایی تهران (دبیرستان البرز) را به عهده گرفت. در سال۱۹۱۳میلادی (۱۲۹۲خورشیدی) با راه‌اندازی کلاس‌های باقیمانده، دوره دوازده ساله دبیرستان تکمیل گردید.
دوران دکتر جردن در دبیرستان البرز یک دوره پر از توسعه و گسترش امکانات آموزشی بود. در این دوره، فوتبال، بسکتبال و والیبال برای اولین بار به برنامه آموزشی دانش آموزان اضافه شد. پنج سال بعد از افتتاح دبیرستان، ساختمان شبانه‌روزی مک کورمیک هال (Maccormick Hall) در محوطه کالج ساخته شد. از آن پس، هزاران شاگرد در این مدرسه زندگی خود را گذراندند.
دکتر ساموئل مارتین جـردن از سال ۱۸۹۹ تا سال ۱۹۴۰ میلادی، ریاست کالج آمریکایی تهران (دبیرستان البرز) را به عهده داشت.
علی اکبر کایینی مسئول روابط عمومی دبیرستان البرز که حدود نیم قرن از زندگی خود را به تدریس در دبیرستان البرز گذرانده، می گوید: »تاسیس دبیرستان البرز به دست دکتر جردن امریکایی باعث پیشرفت آموزش و پرورش گروهی از جوانان شد که بعدها منشأ خدمات بسیاری به کشورمان شدند.»
به پاس خدمات فرهنگی وی در دبیرستان البرز، در دوران قاجار و پهلوی، دو مدال و نشان به او اعطا گردید.
دکتر ساموئل جردن، در سال ۱۳۱۹ هجری خورشیدی ایران را ترک کرد و به آمریکا بازگشت.
در سال ۱۳۲۳ هجری خورشیدی، دکتر جردن دوباره به ایران آمد. بازگشت جـردن به ایران مورد استقبال شاگردانش قرار گرفت و مراسمی در تجلیل از او برگزار کردند. یکی از تالارهای دبیرستان البرز به نام او نامگذاری شد و حتی سردیسی سنگی به سفارش اللهیار صالح رییس کانون فارغ‌التحصیلان کالج، توسط ابوالحسن‌خان صدیقی که از او با عنوان پدر مجسمه سازی ایران یاد می‌شود، از جردن ساخته و به افتخار او در ورودی تالار اصلی مدرسه نصب شد. این مجسمه که آن زمان ۵۰۰۰ تومان برای ساختش هزینه شده بود بعد از انقلاب از ورودی مدرسه برداشته و به روایتی راهی کتابخانه دانشگاه امیرکبیر شد.
او همیشه ایران را وطن دوم خود می‌خواند و همیشه به این کشور با احترام و عشق نگاه می‌کرد. ایران، برای او جایی بود که همیشه به طور خاص و متمایزی در قلبش جا داشت.
دکتر جردن، سرانجام در چهارم تیرماه ۱۳۳۱ برابر با ۹۵۲ در سن ۸۱ سالگی در خانه خود در شهر لس‌آنجلس آمریکا درگذشت و روزنامه‌های چاپ تهران این خبر را بازتاب دادند.
دکتر ساموئل مارتین جردن، یکی از خارجی‌هایی بود که در تاریخ ایران خدماتی بزرگ و جاودانه ارائه کرد. او یک نمونه مهم است که اثبات می‌کند ملت‌ها در هر شرایطی می‌توانند به رشد و بالندگی یکدیگر یاری برسانند. اگرچه در تاریخچه رسمی مدرسه البرز کمتر اشاره‌ای به نام بانی آن وجود داشته باشد، اما نام او همواره در عرصه فرهنگ و آموزش ایران ماندگار خواهد ماند. میراثی که دکتر جـردن به ایران بخشیده است، یک یادگار قابل افتخار برای این کشور است.
همچنین، تغییر نام خیابان جردن در طول سال‌ها موضوعی بسیار مورد توجه بوده است. این خیابان در ابتدا به نام آفریقا تغییر پیدا کرد، اما پس از مدتی تغییر نامی دیگر را تجربه کرد و به نام نلسون ماندلا شهرت یافت. اما برخلاف اینکه ممکن بود تغییر نام این خیابان، به جایگاه نلسون ماندلا در تاریخ و فرهنگ جهانی اشاره کند، ما همواره بزرگداشت و قدردانی خود را به این خیابان و نام قدیمی آن حفظ کرده‌ایم. زیرا ما ایرانیان، هرگز خدمات و تاثیرات مثبتی که دکتر ساموئل مارتین جردن در زمینه آموزش و پرورش جوانان، به جامعه ایرانیان داشت را فراموش نمی‌کنیم. بنابراین، هنوز بسیاری از مردم، این خیابان را با نام جردن شناخته و صدا می‌زنند.
به نظر می رسد با توجه به قدرشناسی ایرانیان به خدمت گذارانشان، مهم نیست که نام خیابان جردن را آفریقا یا نلسون ماندلا بگذارند و یا حتی بر اساس سلیقه مدیریت شهری نام های دیگری برای این خیابان انتخاب شود.
در ذهن تاریخی مردم ایران، خیابان جردن همیشه جردن باقی خواهد ماند.
“از سخنان دکتر جردن: کلماتی که همیشه در دل ما خواهند ماند”
” من میلیونر هستم زیرا هزاران فرزند دارم که هر کدام برای من، برای ایران و برای دنیا میلیون ها ارزش دارند. ”
” بچه ها، مملکت شما سابقه درخشانى داشته است. بازگشت به آن روزگار درخشش، بستگى به همت و شجاعت و کوشش شما دارد. امیدوارم حرف من در گوش و قلب شما باشد و براى ملت و کشورتان مفید واقع شوید. “
از دیگر بزرگان درباره دکتر ساموئل جردن
ملک الشعرای بهار درباره او سروده‌است:
تا کشور ما جایگه جردن شد
بس خارستان کز مددش گلشن شد
این باغ هنر که دور از او بود، کنون
چشمش به جمال باغبان روشن شد
و همچنین:
نادانی چیست جز به غفلت مردن؟
باید به علاج از این مرض جان بردن
گفتم که طبیب درد نادانی کیست؟
پیر خردم گفت که جردن، جردن!
منابع:
مجله آینده، سال سوم، شماره ۷، فروردین ۱۳۲۴
یادهایی از کالج البرز، احمد عبدی‌زاده دشتی، مجله لوح، شمارۀ دوم، آبان ۱۳۷۷
تاریخچه کالج و دبیرستان البرز، دکتر مسعود شهیدی، تارنمای ایران- ایرانی‌ها
مجسمه‌ای به یاد دکتر جردن، مجله تندیس، شماره ۱۴۸، اردیبهشت ۱۳۸۸
